درآمد جانبی بی‌دغدغه

با توجه به شرایط اقتصادی فعلی، وجود کار جانبی و کم‌دردسر می‌تواند به معاش خانوارها کمک فراوانی کند. به همین دلیل فعالیت‌های کاری پاره‌وقت در دهه اخیر رواج بسیاری یافته است. از آنجا که در کشور ایران اقلیم گرم و خشک فراوان بوده و همواره در معرض انرژی خورشیدی هستیم، کسب درآمد از طریق پنل خورشیدی می‌تواند راهی بسیار کم‌دغدغه و آسان باشد. زیرا پس از ساخت نیروگاه خورشیدی، دیگر نیازی به صرف هزینه یا زمان برای نگهداری از پکیج خورشیدی وجود نداشته و درصورت بستن قرارداد با وزارت نیرو، می‌توان از وجود درآمد جانبی مطمئن بود.

البته که ایده درآمدزایی از برق خورشیدی مانند هر کسب و کار دیگری سختی‌ها و نقاط ضعف خودش را دارد، برای مثال این فرایند نیاز به هزینه اولیه بالایی داشته و برای افرادی که سرمایه اولیه ندارند، امکان‌پذیر نیست. در ادامه ارزیابی مزایا و معایب نیروگاه خورشیدی و همچنین هزینه‌های ساخت این پنل توضیح داده شده است.

مسئله بحران برق جدی است! 

قبل از شروع بحث در حوزه کسب درآمد از طریق پنل خورشیدی ، در نظر داشته باشیم که تمام زندگی دنیای امروز بر پایه وسایل برقی است و با نبود برق، زندگی روزمره تقریباً فلج خواهد شد. از سوی دیگر نیروگاه‌های برق موجود در کشور فرسوده شده و دولت توانایی ساخت نیروگاه برق جدید ندارد. در حالیکه نیاز به برق در کشور رو به افزایش بوده و دولت توانایی تأمین آن را ندارد.

نتیجتاً به زودی با بحران‌های قطعی برق و افزایش چند برابری نرخ برق مواجه خواهیم شد و این مسئله دیرتر یا زودتر اتفاق خواهد افتاد. بطوری که دولت و مجلس با هدف روی‌آوری مردم به سمت انرژی‌های خورشیدی قانون خرید برق خورشیدی را تصویب نمودند. به این صورت که وزارت نیرو متعهد است تا 20 سال، انرژی تولید شده از نیروگاه خورشیدی خانگی را با 20 برابر قیمت شبکه برق شهری (با تعرفه آزاد) خریداری نماید. در نتیجه یکی از راه‌های بی‌دردسر کسب درآمد را می‌توان درآمدزایی با پنل خورشیدی دانست.

تعهد وزارت نیرو برای خرید برق خورشیدی

آقای بخشی از مجریان درآمدزایی با پنل خورشیدی بیان می‌دارد که هر ساختمان در صورت وجود فضای مورد نیاز، می‌تواند به میزان دو برابر مصرف روزمره خانگی برق تولید کرده و آن را به فروش برساند. بطوری که معمولاً روزانه هر خانوار 5 کیلووات برق خانگی مصرف می‌کند و با تولید 10 کیلووات، می‌تواند 5 کیلووات مازاد را به فروش برساند.

این شرایط در صورتی امکان‌پذیر است که نیروگاه خورشیدی فوق به دو بخش آن گرید و آف گرید تقسیم شود. در این صورت با توجه به این که بخش آن گرید به شبکه برق متصل است، انرژی خورشیدی تولیدی در اختیار وزارت نیرو قرار خواهد گرفت و بخش آف گرید به مصرف شخصی تعلق می‌گیرد. البته که درصورت وجود فضای بیشتر، امکان فروش برق بیشتری نیز فراهم خواهد بود.

مزایای حمایت از نیروگاه خانگی برای وزارت نیرو، مسئله هدر نرفتن انرژی الکتریکی است. برق شهری از طریق نیروگاه‌هایی تأمین می‌شود که خارج از شهر است، در نتیجه انتقال جریان برق از نیروگاه تا شهر با اتلاف زیاد انرژی الکتریکی همراه بوده و همچنین هزینه نگهداری از کابل‌ها و جلوگیری از فرسایش نیروگاه و کابل‌های انتقال‌دهنده‌ نیز بسیار زیاد است. اما نیروگاه‌های خانگی هیچ‌گونه اتلاف انرژی نداشته و پنل خورشیدی هزینه فرسایش یا نگهداری ندارد. در نتیجه خرید برق خانگی حتی با 20 برابر قیمت (تعرفه آزاد) از تولید برق با نیروگاه به‌صرفه‌تر است.

درآمدزایی از پنل خورشیدی

بر اساس هزینه‌های سال 1400، ساخت نیروگاه برق خانگی که توان تولید 5 کیلووات داشته باشد، 100 میلیون تومان بوده که در همان سال اول، حدود 27 درصد هزینه ساخت با فروش برق به فرد برمی‌گردد. در سال دوم نیز 30 درصد دیگر هزینه ساخت برمی‌گردد. البته که میزان تولید برق از سمت پنل خورشیدی به میزان تابش آفتاب و طول مدت زمان آن وابسته است.

در نتیجه باید توجه داشت برنامه برگشت هزینه‌هایی که جناب بخشی بیان کردند، برای استان خراسان رضوی است. تولید برق در استان‌های پرآفتاب‌تر می‌تواند بیشتر باشد. از سوی دیگر در استان‌های پربارش،‌ روند درآمدزایی کاهش می‌یابد. بطور میانگین در فرایند کسب درآمد با پنل خورشیدی روند برگشت هزینه بین 3 تا 5 سال است و بعد از آن، تمام درآمد بدست آمده سود خالص خواهد بود. باید توجه داشت که نگهداری از پنل خورشیدی هیچ هزینه‌ای در بر ندارد و تولید برق از خورشید می‌تواند به عنوان درآمدی 30 الی 40 ساله باشد. تنها هر چند ماه بهتر است که خاک روی پنل خورشیدی پاک شود و غبار روی آن از جذب نور خورشیدی جلوگیری نکند.

قطعات ضروری لازم در پکیج خورشیدی آن گرید جهت کسب درآمد

بطور کلی هزینه ساخت نیروگاه خورشیدی زیاد است و ساخت این نیروگاه تنها به پنل و اینورتر سه فاز و تجهیزات حفاظتی نیاز دارد که مجموعاً کم‌هزینه‌تر از سیستم آف گرید در می‌آید. اینورتر سه فاز قابلیت تبدیل برق DC تولید شده در پنل را به برق AC سه فاز دارد.

همچنین در صورت بستن قرارداد با وزارت نیرو، این وزارت‌خانه کنتوری را برای محاسبه میزان برق تولیدی نصب می‌کند. البته که لوازم جانبی مانند صاعقه‌گیر، تابلو محافظ و اتصالات وجود دارد. اغلب این لوازم برای محافظت از پنل خورشیدی در برابر اضافه بار، رطوبت و رعد و برق نیز وجود دارد که معمولاً در پکیج تولید برق آن گرید پیش‌بینی می‌شود.

هزینه اولیه ساخت نیروگاه برق خورشیدی خانگی

بطور کلی هر سرمایه‌گذاری با برآورد هزینه اولیه همراه است. برای درآمدزایی از برق خورشیدی نیاز است که هزینه‌های اولیه را بدانیم تا مدت زمان بازگشت قیمت را برآورد کنیم.

قیمت پنل خورشیدی در توان‌های مختلف، برای سال 1402 از 1 میلیون 400 هزار تومان تا حدود 13 میلیون تومان وجود دارد. بعد از اتخاذ تصمیم برای ساخت نیروگاه برق خورشیدی و تعیین مکان نیروگاه، مساحت قابل اختصاص به فرایند ساخت نیروگاه را مشخص می‌کنید. سپس با کمک پیمان‌کاران مورد تأیید وزارت نیرو، فرایند تعیین پنل و امکانات مورد نیاز مشخص می‌شود. سپس با برآورد هزینه اولیه و ارائه کلیه مدارک لازم (مثل سند مالکیت محل احداث نیروگاه، مجوزهای لازم، نقشه شبکه برق عبوری و … ) به متخصصان وزارت نیرو، این متخصصان با در نظر گرفتن کلیه مدارک موجود و انجام فرایندهای راستی‌آزمایی، مجوز احداث نیروگاه را صادر می‌کنند. البته که در صورت نیاز امکان اخذ وام از بانک‌های طرف قرارداد با وزرات نیرو برای احداث نیروگاه برق خورشیدی وجود دارد.

نکته: درصورتی که کاربری زمین مورد نظر به صورت کشاورزی باشد، ابتدا نیاز است تا با مراجعه به وزارت جهاد کشاورزی، مدارک لازم را برای کاربری نیروگاه خورشیدی اخذ نمائید.

دسته‌بندی پنل خورشیدی

پنل‌های خورشیدی به دو دسته مونوکریستال و پلی کریستال تقسیم می‌شوند. اصطلاح کریستال به ساختارهای بسیار کوچکی گفته می‌شود که درون سلول‌های خورشیدی قرار دارند. این سلول‌ها از ماده‌ای به نام سیلیسوم تشکیل شده‌اند که باعث ایجاد جریان الکتریکی می‌شود.

پنل خورشیدی مونوکریستال

پنل خورشیدی مونوکریستال نسبت به پلی کریستال دارای بازدهی بالاتری است ( 18 الی 20 درصد). این پنل‌ها از یک کریستال بزرگ تشکیل شده است. در نتیجه دارای فضای بیشتری برای انتقال انرژی الکتریکی بوده و الکتریسته بیشتری تولید می‌کند. همچنین رنگ پنل پلی کریستال همواره مشکی است.

پنل خورشیدی پلی‌کریستال

پنل خورشیدی پلی کریستال نسبت به مونوکریستال دارای بازدهی کمتری است (16 الی 18 درصد). سلول‌های موجود در این پنل‌ها دارای انباشتی از کریستال‌های متعدد هستند و در نتیج فضای کمتری برای انتقال جریان الکتریکی و نولید الکتریسته وجود دارد. رنگ پنل خورشیدی پلی کریستال آبی است.

نکته کلیدی: وجود حرارت بالا می‌تواند باعث افزایش مقاومت و کاهش بازدهی پنل خورشیدی شود. در نتیجه در اقلیم‌های بسیار گرم و خشک، پنل خورشیدی پلی کریستال به دلیل رنگ آبی و سطح روشن‌تر، حرارت کمتری را جذب کرده و با افت توان کمتری همراه ست.

ملاک‌های اثرگذار بر قیمت پنل خورشیدی

• انتخاب پنل خورشیدی مونوکریستال یا پلی‌کریستال

با توجه به موارد فوق، پنل مونوکریستال در فضاهای کم‌نور(مانند استان‌های شمالی) نسبت به پنل پلی کریستال باعث تولید برق بیشتری می‌شود اما در فضاهای پرتابش و پر حرارت که نور خورشید طولانی مدت در دسترس است، شاید چندان مقرون به صرفه نباشند. با توجه به هزینه‌های بیشتر پنل‌های مونوکریستال، انتخاب این پنل‌ها با دقت بیشتری صورت می‌گیرد.

• ظرفیت تولید برق

هر پنل خورشیدی بسته به میزان وات برقی که می‌تواند تولید کند، قیمت بالاتری دارد. به این صورت که پنل‌ 100 وات از پنل 370 وات قیمت کمتری دارد.

• برند پنل سولار

صنایع تولیدی متعددی پنل خورشیدی سولار تولید می‌کنند و اختلاف قیمت این برندها بسیار قابل توجه است.

خرید برند معتبر به کاهش نیافتن بازدهی پنل در طول زمان کمک می‌کند.

• محل قرار گرفتن پنل خورشیدی

بطور کلی هر پنل خورشیدی نیاز به سازه‌هایی دارد تا از زمین فاصله گرفته و با زاویه مناسب قرار بگیرد. اگر محل قرار گرفتن پنل با سطح صافی باشد، پنل خورشیدی به راحتی با سازه مستقر می‌شوند اما نیروگاه‌های خورشیدی که در محیط‌های بیابانی ساخته می‌شوند، نیاز است که پایه‌های برق خورشیدی بر روی فونداسیونی بتونی قرار بگیرند تا استحکام مورد نظر را داشته باشند. البته که نیازی نیست تمام سطح نیروگاه خورشیدی مسطح شود اما سطح زیر پایه سازه باید مسطح شود.

• مساحت پنل خورشیدی

هر چقدر مساحت پنل خورشیدی بیشتر باشد، از سلول‌های خورشیدی بیشتری برخوردار است و نور بیشتری نیز جذب کرده و نهایتاً برق بیشتری تولید می‌کند، تمام این عوامل بر روی قیمت آن اثرگذار است.

• آن گرید یا آف گرید بودن

بطور کلی آن گرید یا آف گرید بودن سیستم خورشیدی بر روی قیمت آن تأثیری ندارد اما لوازم جانبی پنل آف گرید (که به شبکه برق محلی متصل نیست) بیشتر از سیستم آن گرید است. زیرا سیستم آف گرید نیاز به باتری و کنترلر شارژر دارد در حالی که سیستم آن گرید نیازی به آن ندارد. در نتیجه هزنیه باطری و کنترلر شارژر بر روی سیستم آف گرید لحاظ می‌شود که به همین دلیل نسبت به سیستم آن گرید هزینه بالاتری دارد(این مقایسه در صورتی امکان‌پذیر است که توان خروجی هر دو سیستم یکسان باشد).

سیستم خورشیدی آن گرید (On Grid) برای کسب درآمد

سیستم‌های خورشیدی به دو دسته سیستم خورشیدی آن گرید(On Grid)  و آف گرید (Off Grid) تقسیم می‌شوند. سیستم خورشیدی آن گرید دارای باطری نیست، به شبکه برق شهری متصل بوده و برق تولید شده را می‌توان در اختیار وزارت نیرو قرار داد. با اینکه برق تولید شده از سیستم خورشیدی آن گرید را می‌توان فروخت اما نقطه ضعف بزرگی دارند، درصورت قطع سراسری شبکه برق، برق منزل نیز قطع خواهد شد و از پنل خورشیدی برای تولید برق منزل نمی‌توان استفاده نمود.

اما در صورتی که سیستم پنل خورشیدی شما آف گرید باشد، دارای باطری بوده و برق تولید شده را می‌توانید در محفظه باطری ذخیره کرده و در طول شب یا زمان قطعی سراسری برق استفاده نمایید. همچنین اگر ویلا یا باغی به دور از شبکه برق محلی داشته باشید، با استفاده از سیستم خورشیدی آف گرید قادر خواهید بود تا برق مورد نیازتان را در مِلک خودتان تأمین کنید. در کنار تمام این مزایا، برق تولید شده از سیستم آف گرید را نمی‌توانید بفروشید.

مکان‌های مناسب برای نصب پنل خورشیدی

اگر از پنل خورشیدی قصد درآمدزایی دارید، حتماً باید بتوانید پنل خود را به شبکه برق شهری وصل نمایید(آن گرید باشد). در نتیجه محل نیروگاه خورشیدی شما باید به این شبکه دسترسی داشته و نزدیک باشد.

نکته دوم این که برای فروش برق حاصل از پنل خورشیدی حتماً باید صاحب ملک باشید، در غیر این صورت باید اجازه ساکنین ساختمان را داشته باشید تا بتوانید از پنل خورشید موجود در ملک درآمدزایی کنید. در این زمینه اگر محل مورد نظر برای شما نیست، حتماً باید نصب نیروگاه خورشیدی خود را در یک دفتر اسناد رسمی ثبت نمائید.

هزینه نگهداری، مزایا و معایب نیروگاه خورشیدی آن گرید

نیروگاه برق خورشیدی هزینه نگهداری چندانی ندارد اما برای جلوگیری از کاهش بازدهی پنل‌ها، هر چند وقت یکبار بهتر است که با احتیاط غبارروبی شود. خبر خوب این که عمر مفید پنل خورشیدی از 20 تا 40 سال است در حالیکه هر سال به طور تقریبی حداکثر نیم درصد از بازدهی آن کاهش می‌یابد.

معایب درآمدزایی از برق خورشیدی

از بزرگ‌ترین معایب درآمدزایی با پنل خورشیدی می‌توان به هزینه بسیار بالای اولیه اشاره نمود. با توجه به وارداتی بودن تجهیزات نیروگاه خورشیدی و افزایش قیمت این محصولات با نرخ دلار، هزینه اولیه به شکل نامعقولی بالا است. هزینه اولیه بالا باعث می‌شود تا جبران سرمایه‌ی ‌اولیه و به سود رسیدن، تا بیش از یک سال به طول بی‌انجامد و در نتیجه سرمایه‌گذاری در حوزه‌های دیگر ممکن است با سودآوری بیشتری همراه باشد.

مزایای درآمدزایی از برق خورشیدی

از بزرگ‌ترین مزایای پنل خورشیدی عدم نیاز به تعمیر و سرویس ماهیانه یا سالیانه است. این باعث می‌شود تا هزینه نگهداری چندانی وجود نداشته باشد و درآمد حاصل از فروش برق، به کلی سود خالص به حساب بیاید(البته که تجهیزاتی مانند باطری از پکیج خورشیدی تقریباً هر 2 سال نیاز به تعویض دارند و هزینه‌هایی را در بر خواهند داشت، البته که در پنل آف گرید مطرح می‌شود)، از سوی دیگر کاهش میزان بازدهی پنل خورشیدی تقریباً سالی نیم درصد است که چندان اثرگذار نخواهد بود.

همچنین با توجه به شرایط اقتصادی فعلی، قیمت برق رو به افزایش خواهد بود و در نتیجه با گذشت زمان، تمایل به استفاده از پنل خورشیدی بیشتر می‌شود. به عبارت دیگر، یقیناً آینده با افزایش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش انرژی‌های فسیلی همراه خواهد بود.

بعلاوه با توجه به استهلاک کم پنل خورشیدی، ارزش این محصول نیز با تورم افزایش یافته و اگر از داشتن آن پشیمان شوید، گزینه فروش نیروگاه برقی وجود دارد. از سوی دیگر مراقبت و نگهداری از پنل خورشیدی به همراه هزینه نبوده و سود ناشی از آن کاملاً خالص است. بطور خلاصه کسب درآمد با پنل خورشیدی شیوه‌ای امن و مطمئن است.

در نتیجه می‌توان مطمئن بود که سرمایه‌گذاری بلندمدت در حوزه تولید برق خورشیدی سودآور بوده و عده زیادی به سرمایه‌گذاری در این حوزه روی خواهند آورد. به عبارت دیگر، با سرمایه‌گذاری بر پنل خورشیدی یک قدم از دیگران جلوتر می‌روید.

استفاده مشترکان از برق تولید شده

شاید یکی از سوالات افراد این باشد که آیا می‌توانیم بخشی از برق تولید شده را مصرف کنیم؟ به گفته آقای بخشی مشترکان صاحب نیروگاه خورشیدی می‌توانند برق خورشیدی تولید شده را استفاده کنند، اما این امر مقرون‌به‌صرفه نیست. زیرا برق شبکه به تعرفه دولتی هر کیلووات 100 تومان است اما به تعرفه آزاد هر کیلووات 2000 تومان می‌شود. در نتیجه اگر از برق تولید شده استفاده کنید، محصولی که با 2000 تومان می‌توانید بفروشید و 100 تومان بخرید را مورد استفاده قرار داده‌اید.

البته خبرهای جدید، حاکی از آن است که اگر هدف شما کسب درآمد از طریق پنل خورشیدی باشد، دیگر نمی‌توانید از برق تولید شده در منزل شخصی استفاده کنید.