احتمالاً هیچ ایرانی نباشد که تجربه صدای نویز لامپ‌ مهتابی در هنگام خواب سر ظهر و نگاه‌های خشم‌آلود به ترانس مهتابی را نداشته باشد. لامپ مهتابی با وجود تمام گازهای سمی که در خود داشته و صدای زیادی که در هنگام فعالیت تولید می‌کند، اما باز هم ردپای آن را در منزل بسیاری از مردم می‌توان مشاهده نمود.

لامپ مهتاب یا فلورسنت، نسل لامپ‌های پس از لامپ رشته‌ای است که با استفاده از فلورسانس، گاز آرگون و بخار جیوه نور تولید می‌کند. این لامپ بر اساس برآوردهای مختلف، نسبت به لامپ رشته‌ای تا یک چهارم انرژی الکتریکی کمتری مصرف می‌کند. در دو سر این لامپ الکترودهای فازی وجود دارند که جریان برق بین دو الکترود منتقل می‌شود.

با عبور جریان الکتریکی به وسیله گاز از یک الکترود به الکترود دیگر، گاز موجود در مهتابی یونیزه شده و اشعه ماوراءبنفش تولید می‌شود. فسفر موجود در لامپ مهتابی، اشعه ماوراءبنفش را جذب کرده و فلورسانس تولید می‌کند.

لامپ مهتابی به همراه قطعه‌ای به نام بالاست یا ترانس است. ترانس یک مقاومت الکتریکی است که در مهتابی با هدف کنترل جریان و همین‌طور ایجاد جریان الکتریکی در لامپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. وجود بالاست یا ترانس برای روشن شدن لامپ مهتابی ضروری است. نبود بالاست باعث کاهش عمر لامپ یا حتی سوختن مهتابی می‌شود.

ترانس با افزایش جریان برق در زمان روشن شدن لامپ و با کاهش دادن جریان برق بعد از روشنایی، از سوختن لامپ جلوگیری می‌کند. زیرا بعد از تأمین برق مورد نیاز مهتابی، انتقال الکتریکی به وسیله گاز جیوه داخل مهتابی اتفاق میفتد و نیاز به برق ورودی کمتری برای روشن نگهداشتن مهتابی وجود دارد. یکی دیگر از وظایف ترانس، افزایش میزان ولتاژ یا جریان برای لامپ‌هایی است که نیاز به جریان یا ولتاژ بیشتری دارند. بعضی از لامپ‌ها حتی برق تا 600 ولت نیاز دارند. این میزان برق را ترانس برای لامپ‌ها تأمین کرده و برق شهری 220 ولت را به 600 ولت تبدیل می‌کند.

4 نوع اصلی ترانس عبارت‌اند از ترانس های بسیار سریع، ترانس سریع، ترانس با استارت قابل برنامه‌ریزی و استارت ترکیبی.

ترانس بسیار سریع

این مدل از ترانس قابلیت ایجاد گرما و ولتاژی بسیار بالاتر از دیگر ترانس‌ها و در زمان کم دارد.

ترانس سریع

ترانس سریع با توانایی کمتری در ایجاد ولتاژ بالا در زمان کم دارد. در نتیجه این ترانس برای موقعیت‌هایی که مهتابی به سرعت روشن و خاموش می‌شود، چندان مناسب نیست. در مقابل بالاست سریع بهترین گزینه برای کاهش مصرف برق لامپ است.

ترانس با استارت قابل برنامه‌ریزی

ترانس با استارت قابل برنامه ریزی از ترانس‌های جدیدتر است که می‌توانید دوره‌های روشنایی لامپ را مشخص کنید. استفاده از این ترانس معمولاً برای لامپ‌هایی کاربرد دارند که سنسور حرکتی داشته یا در محیط‌های پر رفت و آمد هستند که پشت هم لامپ در حال روشن و خاموش شدن است. مانند راهروی ساختمان‌ها یا آسانسور.

استارت ترکیبی

این ترانس دارای اجزاء مختلفی مانند سوئیچ الکترونیکی، سیم پیچ مغناطیسی، مدار گرم‌کننده الکتریکی و ترانس به همراه هسته است. ترانس استارت ترکیبی به مدار جداکننده الکترود مجهز است، این مدار باعث

صدای وِزوِز مهتابی

یکی از مشکلات بزرگ لامپ‌ مهتابی، صدای نویز بسیار زیاد و آزاردهنده است. دلیل وِزوِز مهتابی نیز از نصب نادرست ترانس یا بالاست ناشی می‌شود. عدم نصب درست  بالاست باعث ایجاد سوسو زدن و صدای وِزوِز در مهتابی می‌شود.

دو نوع اصلی لامپ  مهتابی FPL و FML

لامپ مهتابی یا فلوئورسنت FPL

در لامپ مهتابی FPL مشکلاتی مانند فلز جیوه و تشعشعات ماوراءبنفش در لامپ مهتابی دیگر وجود ندارد.

همچنین استفاده از ماده پلی کربنات (نوعی پلاستیک مخصوص) در تویوپ لامپ مهتابی مدل FPL باعث ضدضربه شدن محصول در برابر سقوط یا ضربه می‌شود.

برخی از لامپ‌های اف پی ال دارای ترانس داخل لامپ بوده و بعضی از آن‌ها ترانسی خارج از لامپ دارند.

لامپ مهتابی یا فلورسنت FML

لامپ مهتابی FML نیز بسیار شبیه به لامپ اف پی ال است. اصلی‌ترین تفاوت لامپ مهتابی اف ام ال در ابعاد کوچک‌تر بوده که باعث می‌شود تا در قاب‌های توکار نیز مورد استفاده قرار بگیرد.

مزایای لامپ مهتابی

بازدهی انرژی بهتر نسبت به لامپ رشته‌ای

لامپ رشته‌ای و لامپ گازی جزو لامپ‌های مصرف انرژی زیاد هستند. درحالی که لامپ رشته‌ای تقریباً یک سوم لامپ رشته‌ای برق مصرف می‌کند.

قیمت

لامپ مهتابی نسبت به انواع لامپ‌های نسل بعد خود ارزان‌تر است. این می‌تواند عده‌ای را وسوسه کند تا بجای لامپ‌های دیگر لامپ مهتابی را انتخاب کند.

تولید گرما

با توجه به عدم اتکا به تولید نور از گرم شدن میله تنگستن مانند لامپ رشته‌ای، در لامپ فلورسنت حرارت کمتری تولید می‌شود. البته که این مزیت رقابتی در مقایسه با لامپ ال ای دی که بدون هیچ‌گونه گرمایی است در نظر گرفته نمی‌شود.

معایب لامپ مهتابی

وجود گاز سمی درون لامپ

وجود گاز سمی جیوه درون لامپ مهتابی باعث می‌شود که این لامپ درصورت آسیب دیدن یا شکسته شدن، گاز جیوه از آن خارج شود. این گاز می‌تواند سرطان‌زا باشد و همچنین وجود حجم زیاد از آن برای طبیعت نیز بسیار پر ضرر است.

عدم امکان استفاده از دیمر

استفاده از دیمر در راستای روشن و خاموش شدن لامپ بدون استفاده از کلیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این وسیله در لامپ مهتابی نمی‌توان استفاده کرد. در نتیجه لامپ فلوئورسنت یا مهتابی حتماً با استفاده از کلید برق روشن و خاموش می‌شود.

استهلاک لامپ

وجود ساختار خاص لامپ مهتابی، باعث می‌شود که استهلاک این لامپ به نسبت لامپ ال ای دی بسیار بالاتر باشد. در نتیجه این مشکل، مصرف‌کنندگان مجبور می‌شوند تا در زمانی محدود، لامپ مورد نظر را با لامپ دیگر.ی تعویض نمایند

بازیافت

وجود گازهای سمی در لامپ مهتابی، امکان بازیافت این لامپ را بسیار سخت‌تر می‌کند. این مسئله می‌تواند برای نسل‌های جامعه فاجعه‌بار باشد.

تاخیر در روشن شدن

لامپ‌های نسل دیگر مانند ال ای دی یا حتی لامپ‌های نسل قبل از فلورسنت مانند لامپ رشته‌ای به محض لمس کلید و اتصال به برق روشن می‌شوند. در حالی که لامپ‌های فلوئورسنت برای روشن شدن نیاز به زمانی هر چند اندک دارند. البته که این مسئله بستگی به ترانس استفاده شده در لامپ نیز دارد. این زمان تأخیر می‌تواند بین 10 تا 30 ثانیه متغیر باشد.

نویز الکتریکی

وجود ترانس در لامپ مهتابی باعث ایجاد نویزهای الکترومغناطیس می‌شود. این امواج می‌توانند در امواج رادیویی اختلال ایجاد کنند.

طول عمر کمتر نسبت به لامپ ال ای دی

وجود استهلاک بالا باعث می‌شود که اختلاف بسیار زیادی از نظر طول عمر با لامپ‌های ال ای دی داشته باشد. بطور کلی لامپ‌های ال ای دی از نظر طول عمر از تمام لامپ‌های گذشته بهتر است. اگر تمایل به کسب اطلاعات بیشتر درمورد لامپ ال ای دی داشتید، باعث افتخار ماست که به مقاله کاربردی ترین نکات درمورد انواع لامپ ال ای دی LED مراجعه کنید.

تولید نور کمتر

نسبت لومن بر وات که معیار بازدهی لامپ است، در لامپ‌های فلوئورسنت در مقایسه با لامپ‌های ال ای دی بسیار پایین‌تر است. در نتیجه در بلندمدت صرفه کمتری دارند.

برای مطالعه بیشتر درمورد انواع لامپ‌ها و مشاهده کاربردی ترین محصولات لامپ ال ای دی در لاله زار تهران می‌توانید به این بخش مراجعه کنید.